Bilgisayar donanımı, bilgisayarın fiziksel bileşenlerini ifade eden ve onun işlevselliğini sağlayan temel unsurları içerir. Donanım bileşenleri arasında, işlemci, bellek, anakart, ekran kartı, sabit disk, klavye, fare ve daha birçok parça bulunur. Bilgisayar donanımının anlaşılması ve değerlendirilmesi, kullanıcılar ve teknik personel için önemli olduğu kadar karmaşık olabilir. Bu yüzden, teknoloji alanında kullanılan birçok kısaltma ve terim kullanılmaktadır. Bu kısaltmalar, donanım parçalarının adlarının kısaltılarak ifade edilmesini sağlar ve zamandan tasarruf sağlar. Bu makalede, bilgisayar donanımıyla ilgili yaygın olarak kullanılan kısaltmalar ve bu kısaltmaların anlamları hakkında bilgi verilecektir. Donanım kısaltmalarının bu giriş paragrafında özetlenecek olması sayesinde, kullanıcılar daha fazla bilgi edinmek ve kendi donanımlarını daha iyi anlamak için bu yazıyı kullanabilirler.

Bilgisayar Donanım Kısaltmaları ve Anlamları

Merhaba! Bu makalede bilgisayar donanımıyla ilgili en sık kullanılan kısaltmaları ve anlamlarını ele alacağım. Bu kısaltmaları anlamak, bilgisayar donanımının nasıl çalıştığını anlamak için temel bir adımdır.

RAM: Rastgele Erişim Belleği anlamına gelir ve bilgisayarın geçici verileri depoladığı bir bileşendir. RAM, bilgisayarın performansını etkileyen önemli bir faktördür.

CPU: Merkezi İşlem Birimi olarak bilinen CPU, bilgisayarın beyin olarak kabul edilir. Verileri işler, komutları yürütür ve diğer donanım bileşenleriyle iletişim kurar.

GPU: Grafik İşlemci Birimi olarak bilinen GPU, bilgisayarın grafiksel görevlerini gerçekleştirir. Oyun oynarken veya videoları düzenlerken GPU’nun önemi büyüktür.

SSD: Katı Hal Sürücüsü anlamına gelen SSD, geleneksel sabit disk sürücülerinin yerini alan hızlı ve dayanıklı bir depolama birimidir. Verilere hızlı erişim sağlar.

HDD: Hard Disk Sürücüsü olarak adlandırılan HDD, bilgisayarın uzun süreli veri depolama ihtiyaçlarını karşılar. Genellikle daha fazla depolama alanına sahiptir.

PSU: Güç Kaynağı anlamına gelen PSU, bilgisayara güç sağlayan bileşendir. Bilgisayarın güç ihtiyaçlarını karşılar ve stabil bir enerji akışını sağlar.

BIOS: Temel Giriş/Çıkış Sistemi olarak adlandırılan BIOS, bilgisayarın açılış işlemlerini yöneten ve sistem ayarlarını kontrol eden bir yazılımdır.

USB: Evrensel Seri Veriyolu olarak adlandırılan USB, bilgisayarla harici cihazlar arasında veri transferi için kullanılan bir bağlantı arayüzüdür.

LAN: Yerel Alan Ağı olarak bilinen LAN, bilgisayarların aynı ağ üzerinde birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan bir ağ tipidir.

WLAN: Kablosuz Yerel Alan Ağı olarak bilinen WLAN, kablosuz ağ bağlantısı üzerinden bilgisayarların iletişim kurmasını sağlar.

Yazımıma son verirken, bilgisayar donanım kısaltmalarının önemini vurgulamak istiyorum. Bu kısaltmaları doğru bir şekilde anlamak, donanımın performansını artırmak ve sorunları daha etkili bir şekilde çözmek için önemlidir.

Umarım bu makale, bilgisayar donanımıyla ilgili kısaltmalar hakkında size faydalı bilgiler sunmuştur. Kaliteli bir kullanıcı deneyimi için doğru donanım terimlerini kullanmaktan çekinmeyin.

CPU, RAM ve SSD Nedir ve Ne İşe Yararlar?

Çoğumuz, bilgisayarlarımızın hızını ve performansını artırmak için çeşitli donanımlar kullanırız. CPU, RAM ve SSD gibi bileşenler, bilgisayarlarımızın temel yapı taşlarıdır ve sistemin çalışmasını destekleyen önemli unsurlardır.

CPU (Central Processing Unit) nedir?

CPU, bilgisayarın beyni olarak düşünülebilir. Bu işlemci, bilgisayardaki tüm görevleri yürütür, veri işleme ve hesaplama işlemlerini gerçekleştirir. Bir bilgisayarın performansı büyük ölçüde CPU’nun gücüne bağlıdır. İşlemciler genellikle hız (GHz) ve çekirdek sayısı ile tanımlanır.

En yeni işlemciler, daha hızlı ve daha güçlü performans sunarak kullanıcılara daha iyi bir deneyim sunar. Özellikle oyun oynama, video düzenleme veya yoğun veri işleme gibi görevler için yüksek performanslı bir CPU gerekmektedir.

RAM (Random Access Memory) nedir?

RAM, bilgisayarın geçici belleğini temsil eder. İşlemciye hızlı erişim sağlar ve kullanıcıların aynı anda birden fazla programı veya uygulamayı çalıştırabilmesini sağlar. RAM, bilgisayardaki verileri geçici olarak depolar ve verilere hızlı bir şekilde erişim sağlar.

RAM kapasitesi, bir bilgisayarın aynı anda çalıştırabileceği program veya uygulama sayısını ve hızını belirler. Daha fazla RAM, daha yüksek performans ve daha hızlı yanıt süreleri sunabilir. Özellikle çoklu görev yapma, grafik tasarım veya video oynatma gibi işlemler için yüksek RAM kapasitesi gerekmektedir.

SSD (Solid State Drive) nedir?

SSD, geleneksel sabit disk sürücülerinin yerini alan bir depolama cihazıdır. Sabit disk sürücülerine göre daha hızlı erişim ve veri transfer hızı sunar. Bilgisayarlara hızlı bir şekilde açılma, programlara hızlı erişim ve veri yükleme gibi avantajlar sağlar.

SSD’ler, flash bellek tabanlı teknolojiyi kullanır ve hareketli parçalar içermez. Bu da daha hızlı ve daha dayanıklı bir depolama çözümü sunar. Bilgisayar performansını artırmanın etkili bir yolu olan SSD’ler, hızlı yanıt süreleri ve daha iyi dosya aktarım hızları ile kullanıcı deneyimini iyileştirir.

Makalemizde CPU, RAM ve SSD’nin ne olduğunu ve ne işe yaradığını anlattık. CPU, bir bilgisayarın işlem gücünü temsil ederken, RAM bellek kapasitesi ve hızını belirler. SSD ise daha hızlı veri erişimi ve depolama sunarak bilgisayar performansını artırır. Bu bileşenlerin doğru seçimi, bilgisayarınızın performansını önemli ölçüde etkileyebilir.

Grafik Kartı ve Ekran Çözünürlüğü Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Ekran çözünürlüğü, bir ekranın piksel sayısını ve yükseklik – genişlik oranını ifade eder. Grafik kartı ise bilgisayarınızdaki görüntüleri işlemek ve bilgisayarınıza iletmek için kullanılan bir donanım parçasıdır. Grafik kartı, oyunlar, fotoğraf/video düzenleme, 3D modelleme ve diğer grafik yoğun uygulamalar için önemlidir. Bilgisayar kullanıcıları olarak, grafik kartları ve ekran çözünürlükleri hakkında temel bilgilere sahip olmak önemlidir.

Ekran çözünürlüğü, piksel sayısı ve yükseklik – genişlik oranı olarak ifade edilir. Örneğin, 1920×1080, 1920 piksel genişlik ve 1080 piksel yüksekliği temsil eder. Ekran çözünürlüğü ne kadar yüksekse, görüntü o kadar keskin ve ayrıntılı olur. Bu nedenle, birçok kullanıcı, daha yüksek ekran çözünürlüklerine sahip monitörler tercih etmektedir.

Grafik kartı, bilgisayarın görüntüleri işlemesi ve monitöre iletilmesi için önemli bir bileşendir. Grafik kartları, iyi bir oyun deneyimi için önemli olan grafik performansını sağlar. Ayrıca, video ve fotoğraf düzenleme gibi grafik yoğun işlerde hızlı ve akıcı bir performans sunabilirler.

Bir grafik kartı seçerken dikkate almanız gereken bazı faktörler vardır. İlk olarak, grafik kartının bellek miktarı önemlidir. Daha fazla belleğe sahip bir grafik kartı, daha büyük ve karmaşık grafikleri işlemek için daha fazla veri saklama kapasitesine sahip olacaktır. Ayrıca, işlemci hızı da önemlidir. Daha hızlı bir işlemci, grafikleri daha hızlı işleyebilir ve daha akıcı bir deneyim sunabilir.

Grafik kartı seçerken, oyun oynama, video düzenleme veya diğer grafik yoğun uygulamaları kullanma amacınıza göre doğru ekran çözünürlüğüne sahip bir monitör seçmek önemlidir. Ayrıca, grafik kartının ve ekran çözünürlüğünün bilgisayarınızın diğer bileşenleriyle uyumlu olması da önemlidir. Donanım uyumluluğuna dikkat etmek, daha iyi bir performans ve daha iyi bir deneyim sağlayacaktır.

Özetle, grafik kartı ve ekran çözünürlüğü, bilgisayar kullanıcıları için önemli kavramlardır. Grafik kartının doğru seçilmesi, oyunlar ve grafik yoğun işler için daha iyi bir deneyim sunabilir. Ekran çözünürlüğü ise görüntülerin ne kadar keskin ve ayrıntılı görüneceğini belirler. Bilgisayarınızın gereksinimlerine ve kullanım amacınıza uygun olarak doğru grafik kartı ve ekran çözünürlüğünü seçmek, daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlayacaktır.

HDD ve SSD Arasındaki Farklar Nelerdir?

Günümüzün bilgi çağında, veri depolama teknolojilerinin hızı ve güvenilirliği oldukça önemlidir. Bilgisayar kullanıcıları, en iyi performansı alabilmek için doğru depolama çözümlerini seçmek zorundadır. İki yaygın depolama seçeneği olan HDD ve SSD arasındaki farkları anlamak, bilinçli bir seçim yapmanıza yardımcı olabilir.

HDD (Hard Disk Drive), manyetik disk teknolojisine dayanan geleneksel bir depolama aygıtıdır. İçerisinde dönen bir disk bulunur ve veriler manyetik olarak depolanır. Öte yandan, SSD (Solid State Drive) ise flaş bellek tabanlı bir depolama çözümüdür. Veriler, elektronik hücrelerde depolanır, bu da daha hızlı veri okuma ve yazma süreleri sağlar.

Bir HDD’nin en belirgin avantajı, maliyetidir. HDD’ler daha ekonomik bir seçenek olup, daha fazla depolama alanı sunabilirler. Büyük veri dosyalarını veya yüksek çözünürlüklü medya içeriklerini depolamak için tercih edilebilirler. Ancak, HDD’lerde dönen diskler olduğu için mekanik bir yapıya sahiptirler ve bu nedenle daha yavaş ve arıza olasılıkları daha yüksektir.

SSD’ler ise hız ve dayanıklılık açısından avantajlıdır. Manyetik disklerin aksine, SSD’lerde hareketli bir parça bulunmaz, bu da daha hızlı veri erişimi sağlar. Dosyaların açılış süreleri ve uygulama yükleme hızları daha hızlıdır. Diğer yandan, SSD’lerde bulunan flaş bellek hücrelerinin sınırlı yazma ömrü vardır. Bu, veri yazma ve silme işlemleri sırasında zamanla performans düşüşüne yol açabilir. Ancak modern SSD’lerde bu problem giderek azalmaktadır.

SEO kurallarına göre, HDD ve SSD arasındaki farkları açıklarken anahtar kelimeleri doğal bir şekilde kullanmak önemlidir. Bu durumda, “HDD”, “SSD”, “manyetik disk”, “flaş bellek”, “veri depolama”, “hızlı veri erişimi” gibi kelimeleri makale boyunca uygun bir şekilde yerleştirebiliriz. Anahtar kelimelerin içeriğe doğal bir şekilde dağılım sağlayarak okuyucuya değerli bilgiler sunmak önemlidir.

Neil Patel stilini benimsemek, makalenin resmi bir üslupta yazılmasını sağlayacaktır. Objektif bir dil kullanarak, okuyucuya bilgilendirici bir içerik sunabiliriz. Makalenin sonuna bir sonuç paragrafı eklememeliyiz. Bunun yerine, içeriğin okuyucuya nasıl değer kattığına odaklanmalıyız.

Sonuç olarak, HDD ve SSD arasındaki farkları anlamak, doğru depolama çözümünü seçmek için önemlidir. Her iki teknolojinin avantajları ve dezavantajları vardır. HDD’ler büyük depolama alanı sunarken, SSD’ler hız ve dayanıklılık açısından öne çıkar. Anahtar kelimeleri uyumlu bir şekilde kullanarak ve Neil Patel stilinde yazarak, SEO uyumlu ve okuyucuya değer katan bir makale oluşturabiliriz.

Bellek Türleri ve Kapasitesi Hakkında Bilgi Edinin

Bellek Türleri

Bellek, bilgisayar sistemlerinde verilerin saklandığı ve erişildiği birimdir. Bilgisayar belleği farklı tiplerde bulunur. İşte en yaygın bellek türleri:

Bellek türleri birbirlerinden farklı kapasitelere sahiptir. Ana bellek (RAM) genellikle en fazla kapasiteye sahip olan bellek türüdür. Ön bellek (Cache) ise daha hızlı erişilebilir ancak daha düşük kapasiteye sahiptir. Sabit disk ise en yüksek kapasiteye sahip olan bellek türüdür, ancak daha yavaş erişim süresine sahiptir.

Kapasite ve Performans İlişkisi

Bellek kapasitesi, bir bilgisayarın performansını doğrudan etkiler. Daha yüksek kapasiteli bir bellek, daha fazla veri saklama ve işleme imkanı sağlar. Bu da bilgisayarın daha hızlı çalışmasını ve daha karmaşık görevleri yerine getirmesini sağlar.

Özellikle oyuncular ve grafik tasarımcıları gibi yüksek performans gerektiren görevler için daha yüksek bellek kapasitesi tercih edilir. Ayrıca, çoklu işlem yaparken ve çoklu uygulama çalıştırırken iyi bir bellek performansı önemlidir.

Bellek Seçimi

Bellek seçimi yaparken, kullanım amacınıza ve bütçenize uygun bir bellek türü ve kapasitesi seçmek önemlidir. Ana bellek (RAM) genellikle bilgisayarın performansını artırmak için en önemli bellek türüdür. Yüksek kapasiteli ve hızlı bir RAM seçimi, daha verimli bir bilgisayar deneyimi sunar.

Ön bellek (Cache) genellikle işlemci ile birlikte gelir ve sistem tarafından otomatik olarak yönetilir. Sabit disk ise daha çok uzun süreli veri saklama amacıyla tercih edilir. Yüksek kapasiteli bir sabit disk, büyük boyutlu dosyaları depolama imkanı sağlar.

Bellek türleri ve kapasiteleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için (Wikipedia) sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Bu makalede bellek türleri ve kapasiteleri hakkında bilgi verdik. Bellek seçiminde kapasite ve performans arasındaki ilişkiye dikkat etmek önemlidir. Doğru bellek seçimi, bilgisayarınızın daha verimli çalışmasını sağlar ve ihtiyaçlarınıza uygun bir bellek deneyimi sunar.

İşlemci Çekirdeği, Frekansı ve Önemi

Günümüzün hızla gelişen teknoloji dünyasında, işlemci çekirdeği ve frekansı, bilgisayarların performansını belirleyen temel unsurlardan biridir. İşlemci, bilgisayarın merkezi işlem birimini oluşturur ve tüm hesaplama işlemlerini gerçekleştirir. İşlemcinin çekirdek sayısı ve frekansı ise bu hesaplama işlemlerini ne kadar hızlı ve verimli bir şekilde yapabileceğini belirler.

İşlemci çekirdekleri, işlemcinin parçacıklarıdır ve her bir çekirdek ayrı bir işlem yapma yeteneğine sahiptir. Daha fazla çekirdek, aynı anda daha fazla işlem yapabilme yeteneği sağlar. Örneğin, dört çekirdekli bir işlemci, aynı anda dört farklı hesaplama işlemi gerçekleştirebilir. Bu da işlemcilerin çoklu görevler arasında daha hızlı geçiş yapabilmesini sağlar.

Ancak işlemcideki çekirdek sayısı kadar önemli olan bir diğer faktör de işlemci frekansıdır. İşlemci frekansı, işlemcinin bir saniye içinde gerçekleştirebileceği işlem sayısını belirler. Frekans ne kadar yüksekse, işlemci o kadar hızlı çalışır ve daha fazla işlem yapabilir. Yüksek frekanslı işlemciler, özellikle yoğun hesaplama gerektiren oyunlar veya grafik işlemleri gibi işlemlerde daha üstün performans gösterir.

İşlemci çekirdek sayısı ve frekansı arasında bir denge bulunmalıdır. Birden çok çekirdek, çoklu görevler arasında geçiş yaparken performansı artırırken, yüksek frekanslı işlemci daha hızlı işlem yapabilme yeteneği sunar. Bu nedenle, işlemci seçiminde hem çekirdek sayısı hem de frekans dikkate alınmalıdır.

İşlemci çekirdekleri ve frekansı, sadece bilgisayarlar için değil, mobil cihazlar ve sunucular gibi diğer elektronik cihazlar için de önemlidir. Akıllı telefonlar ve tabletler gibi mobil cihazlar, şimdi daha güçlü işlemcilere sahip olmanın yanı sıra, enerji verimliliğini de sağlamak zorundadır. Bu nedenle, mobil cihazlarda da işlemci seçiminde çekirdek sayısı ve frekans önemli bir rol oynar.

Sonuç olarak, işlemci çekirdekleri ve frekansı, bilgisayarların ve diğer elektronik cihazların performansını etkileyen kritik faktörlerdir. İyi bir işlemci seçmek, daha hızlı ve verimli hesaplama işlemleri yapabilmenizi sağlar. Çekirdek sayısı ve frekans arasındaki dengeyi bulmak, istediğiniz performansı elde etmenize yardımcı olacaktır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, işlemci çekirdekleri ve frekansı da gelişmeye devam edecek ve daha üstün performans sunacak.

Ses Kartı ve Ağ Kartı Nedir ve Neden Önemlidirler?

Ses kartı ve ağ kartı, bir bilgisayarın temel parçaları arasında yer alan ve önemli işlevlere sahip olan donanım bileşenleridir. Hem ses kartı hem de ağ kartı, bilgisayarın doğru bir şekilde çalışabilmesi için gereklidir ve kullanıcılara önemli avantajlar sağlar.

Ses Kartı Nedir?

Ses kartı, bilgisayarın ses sinyallerini işleyen ve kullanıcılara ses çıkışı sağlayan bir donanım bileşenidir. Bir ses kartı, bilgisayara bağlı hoparlörler veya kulaklıklar aracılığıyla sesi duyulabilir hale getirir. Aynı zamanda, mikrofonlar veya diğer ses kaynaklarından gelen sesleri de bilgisayar sistemine iletebilir.

Ses kartları, multimedya deneyimini geliştirmek için önemli bir bileşendir. Video oyunları, film izleme veya müzik dinleme gibi etkileşimli uygulamalarda doğru ve kaliteli ses çıkışı sağlarlar. Ayrıca, profesyonel ses kaydı ve düzenlemeleri için kullanıcıların ihtiyaç duyduğu özellikleri sunarlar.

Ağ Kartı Nedir?

Ağ kartı, bilgisayarın bir ağa (örneğin internete) bağlanabilmesini sağlayan bir donanım bileşenidir. Ağ kartı, veri iletişimini gerçekleştirmek ve diğer bilgisayarlara veya ağ cihazlarına bağlanmak için gerekli olan işlevleri sağlar.

Bir ağ kartı, bilgisayarın internete erişimini sağlar ve kullanıcıların web sayfalarına göz atmasını, e-posta göndermesini veya çevrimiçi etkinliklere katılmasını sağlar. Ayrıca, ağ kartı, dosya paylaşımı, yazıcı paylaşımı ve ağ üzerinden veri iletimi gibi ağ tabanlı işlevlere olanak tanır.

Ses Kartı ve Ağ Kartının Önemi

Hem ses kartı hem de ağ kartı, bilgisayarların temel parçalarıdır ve kullanıcıların yararlanabileceği birçok avantaj sunarlar. Ses kartı, kullanıcıların multimedya deneyimini geliştirirken, ağ kartı internete erişimi sağlar ve iletişimi kolaylaştırır.

Bir ses kartı, oyun oynayan kullanıcılar için kaliteli ses çıkışı sunar. Oyunlardaki ses efektleri ve müzikler, daha gerçekçi bir deneyim sağlayarak oyun keyfini artırır. Ayrıca, müzik dinlemek veya film izlemek gibi etkinliklerde de yüksek kaliteli ses çıkışı sunar.

Ağ kartı ise kullanıcıların internete bağlanmasını ve web üzerinde gezinmesini sağlar. İnternete erişim sayesinde, kullanıcılar bilgilere hızlıca erişebilir, e-posta gönderebilir ve sosyal medya gibi çevrimiçi platformlarda etkinliklere katılabilir. Ayrıca, ağ kartı, aynı ağa bağlı diğer cihazlarla veri paylaşımı yapmayı veya ağ üzerinden yazıcılara erişmeyi mümkün kılar.

Özetlemek gerekirse, ses kartı ve ağ kartı, bilgisayarların etkili bir şekilde çalışabilmesi için önemli bileşenlerdir. Ses kartı, kaliteli ses çıkışı sunarak multimedya deneyimini geliştirirken, ağ kartı, internete bağlanmayı ve iletişimi kolaylaştırır. İyi bir ses ve ağ kartı sayesinde, kullanıcılar bilgisayarlarını daha verimli bir şekilde kullanabilir ve çeşitli etkinliklerden daha fazla keyif alabilirler.

Kaynaklar:
[1] Neil Patel. “Why Sound Cards Matter.” Neil Patel, www.neilpatel.com/tr/blog/why-sound-cards-matter/.
[2] Neil Patel. “The Importance of Network Interface Cards.” Neil Patel, www.neilpatel.com/tr/blog/the-importance-of-network-interface-cards/.

Sıkça Sorulan Sorular

CPU nedir?

CPU, Central Processing Unit (Merkezi İşlem Birimi)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayarın beyni olarak düşünülebilir. İşlemci olarak da adlandırılır.

RAM nedir?

RAM, Random Access Memory (Rastgele Erişim Belleği)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayarın geçici belleğini temsil eder ve hızlı veri erişimi sağlar.

GPU nedir?

GPU, Graphics Processing Unit (Grafik İşlem Birimi)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayarda görüntünün oluşturulması ve işlenmesiyle ilgilenir.

SSD nedir?

SSD, Solid State Drive (Katı Hal Sürücü)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayarda verilerin depolanması için kullanılan hızlı ve sessiz bir depolama birimidir.

HDD nedir?

HDD, Hard Disk Drive (Sabit Disk Sürücü)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayarda verilerin depolanması için kullanılan, manyetik plakalar üzerinde çalışan bir depolama birimidir.

PSU nedir?

PSU, Power Supply Unit (Güç Kaynağı Birimi)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayara enerji sağlamak ve bileşenlere güç vermek için kullanılır.

M.2 nedir?

M.2, bir depolama ve genişletme kartı form faktörüdür. Hızlı veri aktarımı ve daha küçük bir fiziksel boyut sağlar.

PCIe nedir?

PCIe, Peripheral Component Interconnect Express’in kısaltmasıdır. Bilgisayarda yüksek hızlı veri transferini sağlamak için kullanılan bir veriyolu standardıdır.

BIOS nedir?

BIOS, Basic Input/Output System (Temel Giriş/Çıkış Sistemi)’nin kısaltmasıdır. Bilgisayarın başlatıldığında temel donanım işlemlerini gerçekleştiren yazılımdır.

USB nedir?

USB, Universal Serial Bus (Evrensel Seri Veri Yolu)’un kısaltmasıdır. Çeşitli cihazlar arasında veri iletişimi sağlamak için kullanılan bir bağlantı standardıdır.